مجموعه تخت سلیمان

 

کشف نشانه‌ها و بقایای حضور انسان از هزاره اول قبل از میلاد تا قرن ۱۱ هجری قمری در این وسعت ۱۲ هکتاری رمز و رازهای شهر را برای کارشناسان آشکار ساخته است. انسان‌ها برای روزگاری طولانی از این مجموعه به عنوان سکونتگاه برای خود استفاده می‌کردند و باورهای مذهبی درباره‌ی آن، نشان از اهمیت شهر در طول تاریخ دارد.

 

تخت سلیمان به باور بسیاری، محل تولد زرتشت به حساب می‌آمده و احداث آتشکده آذرگشنسب در این محوطه به عنوان مهم‌‌ترین معبد مورد احترام ایرانیان زرتشتی در زمان ساسانیان می‌تواند مهر تاییدی برای این باور باشد. این آتشکده در حیات سیاسی- اجتماعی ساسانیان نقش مهمی‌داشت و شعله‌های آتش جاویدان آن به مدت هفت قرن خاموش نشد تا به عنوان نماد اقتدار آئین زرتشت محسوب شود.

 

 

از سوی دیگر افرادی معتقدند که این شهر محل نگهداری جام مقدس حضرت مسیح بوده است که در آخرین شامگاه حیاتش از آن می‌نوشد. این جام، به جام گرال شهرت دارد اما هنوز اثری از آن در تخت سلیمان دیده نشده است.

 

باوری عامیانه نیز این شهر را محل سکونت سلیمان نبی می‌داند و به این موضوع اشاره دارد که نیروهایی فرازمینی به دستور حضرت سلیمان سازه‌هایی عظیم را در آنجا بنا نهاده اند که انسان از عهده ی ایجاد آنها بر نمی‌آید.

در مرکز مجموعه تخت سلیمان، دریاچه‌ای وجود دارد که قلب تپنده این مجموعه به شمار می‌رود.  

 

دریاچه تخت سلیمان، چشمه‌ای جوشان و آهکی با قدمت هزاران سال است که آب را با فشار از اعماق سفره‌های زیرزمینی به سطح زمین پمپاژ می‌کند.

این دریاچه همواره در مباحث زمین‌شناسی، باستان‌شناسی، اسطوره‌ای و مذهبی مورد مطالعه کارشناسان بوده است.

 

 

دریاچه تخت سلیمان بخشی از مجموعه تخت سلیمان است که  در سال ۲۰۰۳ به عنوان چهارمین اثر ایران پس از چغازنبیل،  تخت جمشید و میدان نقش جهان به شماره ۱۰۷۷ به ثبت جهانی رسید.  

 

این نام (دریاچه تخت سلیمان) تقریبا نامی‌جدید به شمار می‌رود و این محوطه در طول تاریخ به نام‌های دیگری خوانده می‌شده است. گنزک یا کنزک، گنجک، گنزه، جیس، جنزه، گنجه، گزن و گنگ از جمله نام‌های این مجموعه بوده اند.

 

با وجود تمام نام‌های متفاوتی که بر این شهر گذاشته اند امروزه تنها نام تخت سلیمان باقی مانده است و همه آن را به این نام می‌شناسند. دلیل این کار می‌تواند باور به زیستن حضرت سلیمان و ساخته شدن این مکان توسط وی باشد اما دلیل محتمل‌‌تر این است که در زمان حمله‌ی اعراب به منظور جلوگیری از تخریب این مجموعه که مجموعه‌ای مرتبط به دین زرتشت بود این نام را بر آن نهاده‌اند. همان گونه که در تاریخ آمده است در زمان حمله ی اعراب آنها سازه‌های مرتبط به ادیان دیگر را از بین می‌بردند.

 

رمز و رازهایی که درباره ی این دریاچه وجود دارد آن را به یکی از اماکن رمزآلود ایران تبدیل کرده است. علاوه بر باورهایی که خبر از رازهایی این دریاچه می‌دهند نوع شکل‌گیری دریاچه و خلقت آن نیز بسیار جالب است. در این میان مشهورترین افسانه، وجود گنج‌های بی‌شمار در اعماق دریاچه است.

 

گفته می‌شود شهری در زیر دریاچه وجود داشته که امروزه اشیای گرانب‌هایی در آن مانده است و نشانه‌هایی هم از آن‌ها وجود دارد. جالب است بدانید در هیچ یک از ادوار تاریخی نشانی از پیدا شدن این گنجینه‌ها مشاهده نشده است و با توجه به در دسترس نبودن عمق دریاچه و عدم جستجوی مناسب، به سختی می‌توان انتظار داشت که هنوز هم بتوان نشانی از آن شهر و گنج‌هایش پیدا کرد.

 

تخت سلیمان که یکی از سه آتشکده معروف ساسانی را در خود جای داده و محل تاجگذاری پادشاهان این سلسله بوده احتمالا در دوران پیروز، پدر بزرگ انوشیروان بنا شده است. هر چند کاوش‌های باستانشناختی در محوطه تخت سلیمان آثاری به جای مانده از دوران هخامنشی و مادی را نیز نشان داده است اما شهرت این محوطه بیشتر مدیون بناهای دوران ساسانی است:

آتشکده آذر گشنسب، معبد آناهیتا، موزه هدایا،ایوان غربی معروف به ایوان خسرو،کوه زندان و دژ بلقیس بقایای تنها کاخ به جای مانده از دوره ایلخانی امتیاز دیگری برای این مجموعه تاریخی است.