جنگل‌های ارسباران کجاست؟
جنگل‌های ارسباران در استان آذربایجان شرقی است. جنگل‌های ارسباران حدود 130 هزار هکتار مساحت دارند. پوشش جنگل‌های ارسباران از نوع درختان هیرکانی است. حیوانات جنگل‌های ارسباران متنوع هستند و جنگل‌های ارسباران یکی از پارک‌های ملی محافظت شده محسوب می‌شود. منطقه ارسباران 15% پوشش گیاهی کشور را در خود جای داده و از نظر پوشش گیاهی بسیار متنوع است.
از آنجایی که ارسباران یک جاذبه گردشگری، فرهنگی و اقتصادی بی نظیر و منطقه‌ای شکارگاهی محسوب می‌شود و از طرف دیگر پوشش گیاهی و جانوری ارسباران کم‌نظیر و خاص این منطقه است برای حفاظت هر چه بهتر از منطقه ارسباران، محدوده جنگل‌های ارسباران در سال 50 و 51 پیش از انقلاب، به عنوان منطقه ممنوعه معرفی شدند. سپس ارسباران رفته رفته به منطقه حفاظت شده تبدیل شد.
این روزها جنگل‌های ارسباران و چشم‌اندازهای کم نظیر آن نسبت به جنگل‌های هیرکانی استان‌های شمالی کشور کمتر شناخته شده هستند و بکر محسوب می‌شوند. اقلیم جنگل‌های ارسباران بسیار شبیه منطقه قفقاز است و تنها مرز مشترک آنها رود ارس است.
منطقه ارسباران یا قره‌داغ ناحیه‌ای کوهستانی با مساحتی حدود ۷/۱۴۸ هزار هکتار، در شمال غربی ایران در استان آذربایجان شرقی، شمال غرب استان اردبیل و به طور عمده در جنوب رودخانه ارس قرار دارد. ارسباران عنوان جدیدی است و در گذشته به آن ناحیه قره‌داغ یا قراجه‌داغ یا آرازبار نیز می‌گفتند. ساکنان دشت مغان و اطراف مشکین‌شهر و تقریباً همه افراد بومی منطقه هنوز هم این لفظ را به کار می‌برند.
برای نام‌گذاری جنگل‌های ارسباران از رود ارس الهام گرفته شده است. ارسباران یکی از بهترین و بکرترین مقاصد گردشگری است. وقتی به عنوان گردشگر پا در جنگل‌های ارسباران بگذارید جذابیت چشم‌اندازهای منطقه شگفت‌زده‌تان خواهد کرد. متاسفانه فقط بخشی از جنگل‌های ارسباران حدود 70 هزار هکتار تاکنون در یونسکو به عنوان میراث جهانی به ثبت رسیده.
یونسکو کوهستان‌های قفقازی ایران در نزدیکی مرز با کشور جمهوری آذربایجان و ارمنستان را ذخیره‌‌گاه زیست‌کره اعلام کرده. یاقوت حموی جغرافیدان و تاریخ نگار عرب زبان درباره تاریخ ارسباران به پنهان شدن بابک خرمدین در دل این جنگل‌ها اشاره کرده. جایی که بابک خرمدین علیه معتصم قیام کرد. با سفر به ارسباران می‌توانید از قلعه بابک دیدن کنید.
حموی ارسباران را منطقه‌ای بین آذربایجان و اران معرفی کرده و از میوه‌های این منطقه مانند انار، انجیر و انگور بسیار تعریف کرده است.
آب و هوای جنگل‌های ارسباران چگونه است؟
آب و هوای جنگل‌های ارسباران در تابستان نسبتا دلچسب و خنک است؛ حتی در تیرماه در ارتفاعات ارسباران می‌توانید آب و هوای خنکی را تجربه کنید البته آب و هوای منطقه ارسباران در کنار رود ارس شرایط متفاوتی دارد. در کنار ارس هوا شرجی می‌شود. وضعیت اقلیمی خاص و برخورداری از آب و هوای نیمه مرطوب و وجود مه در این ناحیه سبب شده جنگل‌های نیمه انبوهی در این مناطق بوجود آید.
اگر چه میزان بارندگی در این منطقه دارای نوسان ۶۰۰- ۳۰۰ میلی متر در سال است اما به طور عمده بیشتر روزهای سال، هوا مه آلود بوده و این امر تاثیر بسزایی در افزایش بیلان آب و ذخیره سازی آن در خاک دارد.
پوشش گیاهی ارسباران چگونه است؟
ناحیه‌ی رویشی ارسباران جزء ذخایر ژنتیکی جهانی ثبت شده و از تنوع بیولوژیکی بالایی برخوردار است، به نحوی که حدود ۱۰۰ گونه چوبی همانند بلوط، ممرز، افرا، بنه، زبان گنجشک، شیرخشت، بادام، کیکم، ارس، زغال اخته، داغداغان، ملچ، سرخدار و... در این ناحیه رویشی وجود دارند. علاوه بر موارد در پیش گفته شده بیش از ۷۷۵ گونه‌ی گیاهی (۵۵ گونه از آنها برای اولین بار در ایران گزارش شده است) در منطقه‌ی حفاظت شده‌ی ناحیه‌ی رویشی ارسبارانی شناسایی شده است.
جنگل‌های ارسباران از نظرجغرافیایی به اتفاق جنگل‌های خزری در زمره منطقه “هیرکانی” قرار می‌گیرد و شباهت زیادی به جنگل‌های خزری و جنگل‌های کناره دریای سیاه دارد با این تفاوت که به جای درختان راش و توسکای جنگل‌های شمال کشور و درختان کاج حاشیه دریای سیاه، درختان بلوط و ممرز در جنگل‌های ارسباران روییده است.
حیوانات جنگل‌های ارسباران
در پارک ملی ارسباران ۲۲۰گونه پرنده، ۳۸ گونه خزنده، پنج گونه دوزیست، ۴۸گونه پستاندار (نظیر کل و بز، گراز، خرس قهوه‌ای، گرگ، «وشق» (سیاه‌گوش) و «پلنگ») و ۲۲گونه ماهی شناخته شده است. از گونه‌های پرندگان بومی ارسباران می‌توان به «قره خروس قفقازی»، کبک، دراج و قرقاول و انواع پرندگان شکاری و تعداد بی‌شماری پرندگان آبزی و خشکی‌زی اشاره کرد.
«مارال»، گونه منقرض شده منطقه ارسباران نیز با انتقال هفت راس از پارک ملی گلستان در فضایی به وسعت هفت هکتار در مرکز تحقیقاتی آینالو رها شده و در حال احیا است. اگر به تماشای حیات وحش علاقه‌مند هستین یکی از بهترین مناطق همین ارسباران است. یکی از پرنده‌های نادر ایران سیاه خروس قفقازی است. دیدن این پرنده در ارسباران چندان ساده نیست اما اگر خوش شانس باشید و برای پیدا کردنش وقت بگذارید و تلاش کنید احتمالا دست خالی برنمی‌گردید.
برای دیدن گوزدن قرمز یا مرال می‌توانید نزدیک محوطه فنس کشی شده در ارسباران بروید. از تغذیه دادن به گوزن‌ها خودداری کنید. مرال یکی از سه نوع گوزن ایران است که در جنگل ارسباران زندگی می‌کند.
بهترین زمان سفر به ارسباران چه وقت است؟
بسته به منطقه‌ای از ارسباران که به آن سفر می‌کنید بهترین زمان سفر می‌تواند متفاوت است. مثلا ارتفاعات ارسباران حتی در تیر و مرداد هم هوای مطلوبی دارد اما وقتی به کنار رود ارس و سد خداآفرین می‌رسید هوا شرجی می‌شود و گرما را حس می‌کنید. اما بطور کلی بهترین زمان سفر به ارسباران از اواسط اردیبهشت ماه آغاز می‌شود تا اواخر مرداد ماه. این زمان می‌تواند با توجه به شروع شدن گرما و افزایش دما در کشور و در منطقه ارسباران تا دو هفته جا به جا شود.
